Với chiếc tàu gỗ nhỏ cùng nhiều thiết bị “chuyên dụng” tự chế, mỗi ngày có hàng tấn rác được các đội “lao công” tỏa đi khắp mặt vịnh Hạ Long để thu gom, tập kết xử lý nhằm giữ môi trường biển sạch đẹp hơn.

Bén “duyên” với nghề gom rác trên vịnh di sản

Trong cái se lạnh của những ngày gió đông ùa về, chúng tôi có dịp theo chân vợ chồng ông Nguyễn Văn Hạnh (52 tuổi) và bà Vũ Thị Thinh (50 tuổi) vốn có thâm niên hơn 8 năm trong việc thu gom rác trên vịnh Hạ Long.

Nói về quá trình “bén duyên” với nghề, ông Hạnh cho biết, cả gia đình từng sinh sống tại làng chài Cửa Vạn bằng nghề nuôi cá lồng bè nhưng đến năm 2014, cả nhà quyết định chuyển lên bờ định cư theo chủ trương di dời các làng chài trên vịnh Hạ Long của chính quyền địa phương.

Sau một thời gian bắt tay với đủ thứ công việc khác nhau, từ chèo đò chở khách tham quan đến thả lưới, đánh bắt cá thì tới tháng 8/2016, hai ông bà quyết định gắn bó với công việc thu gom rác trên vịnh.

“Công việc thường bắt đầu từ lúc mờ sáng cho đến giữa trưa và lại tiếp tục từ đầu giờ chiều cho đến cuối ngày, tùy theo lượng rác cần phải thu gom, xử lý chứ không cố định giờ giấc” – ông Hạnh chia sẻ.

Việc thu gom rác tại vùng lõi vịnh di sản cũng được chia thành nhiều khu vực khác nhau, trong đó tập trung chủ yếu tại những vùng biển quanh các địa điểm du lịch đang được khai thác, phục vụ khách tham quan vịnh Hạ Long.

Tàu gỗ của vợ chồng ông Hạnh cùng với 3 tàu khác có nhiệm vụ thu gom rác quanh khu vực tuyến tham quan số 2, gồm những điểm du lịch trọng điểm như: đảo Ti Tốp, Soi Sim, hang Sửng Sốt, động Mê Cung, hang Luồn, hang Trống.

Với phạm vi trải rộng nên để đảm bảo mặt biển luôn sạch sẽ đòi hỏi các “lao công” của biển phải đi trước thu gom từ mờ sáng và phải duy trì công việc đều đặn, thường xuyên hàng ngày.

Mỗi tàu thu gom rác thường sẽ có hai người, một người có nhiệm vụ lái và người còn lại vớt rác lên khoang tàu. Vốn là những ngư dân từng lênh đênh trên biển và gắn bó hàng chục năm với vịnh, nên công việc này dần trở thành niềm đam mê với vợ chồng ông Hạnh, dù thu nhập mang lại chỉ đủ lo bữa cơm qua ngày.

“Chỉ những lúc gia đình có công việc quan trọng hoặc tàu hỏng phải sửa chữa thì chúng tôi mới nghỉ, chứ khi một tàu nghỉ thì các tàu khác sẽ gánh phần việc còn lại” – bà Thinh chia sẻ.

Để công việc đạt hiệu quả cao, những người trong đội thu gom rác trên biển luôn sẵn sàng hỗ trợ cho nhau mỗi khi nơi này, điểm kia phát sinh nhiều rác hơn.

Khác với lao công quét dọn trên đường phố, người thu gom rác trên vịnh đòi hỏi phải có nhiều “kỹ năng” để ứng phó với các tình huống phát sinh. Đôi lúc, mặt biển nhìn sạch nhưng khi tàu lại gần các mép bãi đá, chân đảo mới thấy rác ứ đọng nhiều.

Đủ thứ rác cần phải thu gom, nào là những thanh tre dài lởm chởm, những mảng phao xốp bị sóng đánh tan thành các mảnh nhỏ, có khi lại là túi nilon, vỏ chai,…

Trong lúc ông Hạnh khéo léo lái tàu tiến sát vách đá thì bà Thinh cũng thoăn thoắt đôi tay sử dụng chiếc vợt có cán dài khoảng 3 mét và miệng rộng bằng rổ lớn để vớt hầu hết các loại rác trôi nổi trên mặt nước lên tàu.

Với những tấm phao xốp lớn, bà Thinh dùng cây móc nhanh nhẹn móc lên khoang tàu và sẵn sàng tận dụng những vật dụng khác buộc chặt vào tàu để tăng thêm khả năng chứa rác. Có những nơi rác vướng vào cây cối ven vách đá, đòi hỏi lao công phải dùng dao chặt bỏ cây leo rồi khéo léo điều khiển tàu ra, vào để “lôi cổ” rác ứ đọng ra ngoài.

Cũng có khi nước cạn, rác mắc kẹt trên các kẽ đá, hang hốc thì buộc đội thu gom phải leo lên để nhặt. Với sự thành thạo đáng nể, chỉ trong chốc lát toàn bộ phần khoang phía trước của tàu đã đầy ắp rác.

Đều đặn như thế mỗi ngày, trung bình vợ chồng ông Hạnh thu gom được khoảng hai chuyến rác, những ngày nhiều có thể lên tới 3-4 chuyến. Đặc biệt, sau đợt sau bão số 3 (bão Yagi) đổ bộ thì công việc thu gom cũng vất vả hơn khi có ngày lên tới 5 chuyến tàu đầy rác.

Những trăn trở với nghề

Theo ông Hạnh, rác tại vịnh Hạ Long cũng tùy theo từng mùa mà nhiều, ít khác nhau. Trong đó, thời điểm từ tháng 2-5 âm lịch bao giờ cũng nhiều rác nhất và từ thời điểm tháng 10 âm lịch cho tới tháng Giêng sẽ ít rác hơn.

Do quen thuộc luồng rác nên ông bà thường tổ chức vớt ngay từ khi rác còn trôi nổi phía bên ngoài, hạn chế để rác trôi vào khu vực tập trung đông tàu và khách du lịch đi qua. Bất kể nắng nóng hay rét mướt, con tàu nhỏ của ông bà vẫn bền bỉ có mặt trên biển gần chục năm nay.

Theo bà Thinh, những người thu gom rác trên vịnh Hạ Long cũng có nhiều nỗi niềm khi phải tự đầu tư tàu bè, trang bị dụng cụ phục vụ cho công việc cũng đủ như chi phí xăng dầu, sửa chữa, bảo dưỡng tàu,… trong khi việc thu gom rác được trả gọn 500.000 đồng/ngày/tàu, nghỉ ngày nào thì trừ ngày đó.

“Làm nghề quanh năm trên biển như thế nhưng được bao nhiêu cũng lại vào tiền máy, khấu hao tàu nên thu nhập cũng chỉ đủ ăn qua ngày, chứ cũng không dôi dư được đồng nào. Nhiều người làm công việc như chúng tôi chỉ mong có thể tăng thêm chút ít thu nhập để yên tâm gắn bó với công việc” – bà Thinh nói thêm.